Pasaron 1000 días dende aquel 5 de setembro de 2009 no que a AVV A Ostreira decidiu comprar un vello barco bateeiro para devolvelo ao seu antigo ser como barco de vela. Pasaron 1000 días cheos de traballos e suores, de disgustos e de alegrías, de presas e de calmas, de pintura e de madeira, 1000 días de ferros e de chumbo…
Pasaron 1000 días ata chegar ao 2 de xuño de 2012 no que o RH 1, o galeón de abelleira, por fín volveu navegar a vela.
O tempo impediu que navegásemos o día 26 de maio, pero parece que o fixo para que chegásemos a redondear os 1000, así o día 2 xuntábamonos na dársena de Muros ás catro da tarde.
Fun o primeiro en chegar, pero aínda case non baixara do coche e chegaban coas velas Brea, o Ferreiro, Ramón e Pepe. Fomos baixando as cousas ao barco mentres ian chegando o resto. Para a ocasión íanos acompañar Luis, da asociación Rabandeira, que sempre nos acompañou cando necesitamos del, nos traslados, entrando na Ría de Arousa,….
Entre colocar velas, preparar escotas, etc saimos case as 6 da tarde, íamos no galeón, Luís, Brea, Venancio, o Ferreiro e os dous fillos, Raul, Joaquín, Carmela, Suso, Domingo e máis eu.
Botávamos de menos ao Fininho, que tivera que traballar.
Con máis traballo do esperado izamos maior, preparamos un aparello para manexala e arrancamos, ao pouco apagamos motor e deixamos que o barco navegase só co vento. Tiñamos un vento suave do suroeste, que supoñíamos sería pouco para o desplazamento do RH1, pero, para a miña sorpresa, o barco mostrouse bastante rápido, chegando a marcar puntas de máis de 5 nos, con uns 10 de aparente.
Probamos o barco en todos os rumbos, tomando boa nota dos consellos de Luís, aproveitamos para ir marcando a posición das cornamusas para as escotas de foque e trinqueta. Pola cana fomos pasando Brea, Venancio, Luís e máis eu.
Despois de pouco máis dunha hora fomos arrumbando para Muros. Deixamos á tripulación na rampa, e Brea e mais eu fomos deixar o barco no pantalán.
A min soubome a pouco e estou desexando volver a sair co galeón.
Chegou ao fin o momento de por o pao do galeón no seu sitio. A cita era o sábado día 15 a partir das 9:30 no barco. Un par de semanas antes xa se cargara o pao no barco e ao longo desa semana instalárase no pao a electrónica, luces de navegación e os ferros precisos para montar os estais, obenques e manobra.
Entorno ás 10 da mañá xa estabamos todos os habituais e algún máis de reforzo, a ocasión merecíao. Contábamos tamén con Raúl de Nauelec e Ramón do Taller de Velería que viñeron un a rematar algúns traballos antes do izado do pao e o outro a tomar as medidas definitivas para as velas, pero os dous acabaron botándonos unha man máis que benvida.
Mentres Raul de Nauelec ía montando os cableados dos equipos electrónicos os demais íamos colocando cada cable da arboradura no seu sitio, cos tensores e grilletes correspondentes. Pouco a pouco todo ía encaixando, houbo que cambiar un par de luces que estorbaban á manobra e facer algún pequeno remate na perilla que instalara Brea eses días.
Logo colocamos unha placa de cobre rodeando o pao, nesta placa vai ser o lugar onde traballe a boca da verga e hai que protexer a madeira do roce coa verga.
Cando Raul selou os ferros con Sika, amarramos todos os cables da arboradura, puxemos unha polea que nos prestou Ramón e o pao xa estaba listo para ir ao sitio.
En canto tivemos todo listo comezamos a discutir como íamos realizala manobra de izado, que si eslingamos por aquí, que si a grúa por acola, …. cando a grúa de Almacenes O Castillo chegou xunto o RH1 a expectación comezou a medrar.
O primeiro que houbo que facer foi cambiar o pao de sitio, xa que estaba coa perilla cara a proa, porque houbo que instalar a cruceta, o radar e os ferros, e deste xeito era mais doado para traballar. Así que eslingouse por dous puntos o mastro e a darlle a volta
O pao suspendeuse por riba do barco xirándoo e volvemos a pousalo para quitar as eslingas, aí os primeiros equilibrios do día tocáronlle ao Fininho que tivo que ir a soltar as eslingas por fora da popa. Agora tocaba volver a colocar as eslingas, esta vez nun só punto, e levantar o pao, agora si encamiñábamos o pe do pao cara a fogonadura, custou un pouco pasar as serviolas, pero logo diso foi dereitiño á fogonadura.
Para ir levándoo ao seu sitio e gañar algo de seguridade colocamos o estai da trinqueta, que quedara algo curto, pero solucionouno Ramón con un cabo.Por mor dun erro na toma das medidas a pía do mastro non estaba lista, así que situamos o mastro no sito coa axuda da grúa, entre Manolo París i eu colocamos uns tacos provisionais e marcamos o lugar da pía. Nese momento tomou o “mando das operacións” Brea, que coa axuda do Fininho e Verán comezou a traballar a sobrequilla furando co taladro e valeirando o oco coa trencha.
O choio foi máis longo do esperado, pero cando ao fin o mastro foi caendo no seu aloxamento, esvarando na pía foi realmente emocionante.
Usando as manobras de navegación en popa axustamos a posición e fixamos o pao, xa se podía soltar o mastro da grúa, e para iso tiñamos un especialista nos traballos en altura, Raúl o Canaxo, que traballa nos eólicos púxose o arnés e coa axuda da polea que deixáramos posta a tope do pao subiu a liberar a eslinga da grúa. Por fín o mastro estaba no sitio e suxeito polos propios medios do galeón. Un aplauso sonou nas mans dos poucos que a esas horas, preto das catro da tarde, quedábamos no barco.
Esa tarde coa axuda de Ramón rematouse de colocar o mastro coa súa inclinación xusta e sustituise o suplemento de cabo do estai por unha cadea que resulta moito máis axeitada para esa tarefa.
Se hai dous anos presentábamos no IX Encontro celebrado en Muros a buceta, agora toca o turno ao galeón.
O traslado dende o porto de Muros a Vilaxoan para participar nas xornadas previas do Encontro fíxose o sábado 25. Unha travesía sen problemas e na que as notas máis destacadas foron a axuda de Luis o patron do Nuevo Sofía, que foi o noso particular práctico para pasar o paso de Sagres e a abafante calor que facía na Ría de Arousa e que nos levou a facer unha parada na Illa de Arousa para refrescar as gorxas.
O forte vento de hoxe xoves impediu ao RH1, fondeado en Vilanova, participar na primeira xornada do Encontro, pero mañán xa chegará a Carril, onde, a bo seguro, será centro de miradas a caron dos outros barcos grandes, o Rei do Mar, o Illa de Cortegada, o Nuevo Sofía,….
Hai meses que tiñamos comprados uns 1300 quilos de chumbo.Nunha visita a un desguace mariño, atopamos que estaban desguazando un pesqueiro, estaban cortando o chumbo do lastre do barco, era unha moi boa oportunidade de facernos con un chumbo limpo e non podía deixarse pasar. Cortáronnos dous bloques de algo más de 600 quilos cada un, o que custou ter que facer dúas viaxes á Coruña co patrol e o remolque. Os bloques eran uns dados de, aproximadamente, 40cm de lado e ata hai moi pouco as dimensións dos bloques non parecían un problema, total o chumbo córtase ca navalla, non?
Despois da proba de estabilidade, Fani díxonos como tiñamos que situar o lastre, e tocáballe uns 300 quilos o máis a popa posible e o os outros 1000 por diante do mamparo da cámara do motor o máis a cruxía posible, polo tanto había que cortar os bloques en anacos manexables e que permitiran acomodalos.
A miña primeira impresión foi “metémoslle a motoserra”, fun tratado de tolo, pero como eu non tiña unha motoserra que arriscar e a inversión de comprar unha para tal proba parecía excesiva, seguimos a buscar solucións. Non faltaron quen pretendían fundilo “total os chumbos de pescar toda a vida se fundiron na lareira”. Os primeiros intentos, alá os primeiros de abril, foron con serras de metal, na semana santa o Ferreiro e máis eu fixemos unha lixeira rascadura nunha esquina que non pasou duns poucos centímetros, traballando durante máis de media hora, a quendas, os dous ao tempo… a serra descartábase. Ese mesmo día decidíase probar a tentar cortalo con un soprete de oxiacetileno, e si non eramos capaces, polo menos fundilo. O soprete que nos prestaron en Abeijón non foi capaz de atacar tremendas moles, e para máis o chumbo que fundía solidificaba ao momento sen que puidésemos aproveitalo para botar no molde.
Así o tema, entrábamos en maio e pedíamos presuposto para fundilo nunha fundición, pero antes había que facer un último intento, o Fininho trouxo unha lanza especial que debería ser capaz de facer os cortes que ata o momento non foramos capaces. Para rematar as nosas desventuras a lanza non se adaptaba ás bombonas das que dispoñiamos, pero ese día había outro que debía estar tan tolo coma min e el si probou coa motoserra, Indalecio foi quen de cortar o chumbo, segundo parece a motoserra levou o chumbo sen problema, disque mellor que a madeira.
O único que me consola despois dun mes de intentos e de uns cantos euros tirados en inventos é que non estou tan tolo como algún pensou.
Xa estamos a traballar na fase definitiva do galeón, estes días xa empezamos a darlle forma ao mastro.
O asunto da restauración do galeón non é tan doado como parece, continuamente temos que ir superando problemas técnicos que van xurdindo a medida que imos avanzando.
Cando hai uns meses pensabamos no mastro, o problema co que nos atopabamos, era buscar un pao de cómo mínimo 14 metros, e ademáis que fose bastante dereito. Outro problema a maiores sería o xeito de transportalo. Non sabiamos por onde empezar a buscar, pero unha vez máis, tivemos un pouco de sorte e apareceu un bo pau ben preto da casa.
O mestre Brea marcando o eixe.
Cando viamos superado un gran atranco, o mar tróuxonola solución en forma de madeiro, probablemente dalgunha especie do báltico e non tropical como contáramos erroneamente na entrada anterior. Medía de largo uns 16 metros e cun diámetro de 28 cms no couce 25 cms na punta. As medidas definitivas as que ten que quedar o mastro son de 14 metros de longo, 24 cms de diámetro no couce e 15 cms na punta. O asunto non é doado, pero seguro que o mestre Brea, é quen de realizalo exactamente como se pretende.
O Ferreiro e Manolo medindo e marcando.
Para dar coas medidas do mastro, levamos tempo consultando cos armadores doutros galeóns, con carpinteiros, veleiros e enxeñeiros navais, xa que so temos unha oportunidade de facelo ben.
As primeiras aproximacións ás medidas chegábannos dende Gestenaval, en forma de táboas dun libro chamado SAILING YACHT DESIGN de Douglas Phillips-Birt, nas que para o desprazamento do galeón daba un diámetro de 10”, uns 25cm. Nestas medidas confirmábanos o Ramón, o veleiro, que nos deseñaba o plano vélico sobre un pao de 24cm no couce e 15 na perilla, pero ainda nos faltaba como se ía afinando o pao coa altura. Aí o que máis nos axudou foi un antigo documento que atopamos en internet, e polo cal non imos a guiar. Tratase dunha Ordenanza de 1618, sobre a arquitectura naval.
O plano en Autocad do mastro.
A continuación vamos a expor algúns datos de interese da mencionada Ordenanza. Os paus das naos e galeóns do século XVII , fabricábanse en madeiras de coníferas de Noruega e o Báltico, (igual que o noso), por que eran as que reunían as mellores calidades, cando esta madeira por culpa dunha guerra, escaseaba, entón utilizábase madeira autóctona, pero había que aumentar o diámetro, con consecuencias indesexables no peso e na estabilidade da embarcación. Os paus labrábanse cunha forma de fuso, de maneira que o máximo diámetro era por riba da cuberta, e as proporcións obtíñanse mediante o trazado polo quinto (3/5).
Corte do pau, contamos un cento e pico da anos.
O pasado sábado 26 de marzo xa escomenzamos a plantexar o labrado do pao. Se alguén quere participar nesta clase de historia e de carpintería de ribeira pode pasar polo Galpón de Joaquin, alí estaremos traballando no mastro…
Parece incrible, pero xa pasaron máis de catro meses dende a última publicación no blog, e por suposto, vanse acumulando as cousas que contar. Logo de deixalo barco pintado ca primeira man de pintura tiñamos a idea de rematalo nesa mesma semana de setembro, pero non foi así, aínda tivo que esperar un pouco.
Ó longo do mes de agosto xa viñamos traballando nos presupostos de instalación do motor, en principio a instalación do mesmo estaba presupostada por unha empresa de Marín, pero toda vez que o galeón xa estaba en Muros os desprazamentos comezaban a complicar o tema, así recomendáronnos a un taller de Boiro, que visitou o barco para facer un presuposto o máis preciso posible, paralelamente, a través de Tono, contactamos con un estaleiro do Freixo para que nos fixeran outro presuposto. O primeiro problema co que nos atopamos foi que o motor co que se contaba dende os primeiros pasos do proxecto non era axeitado ás feituras cheas do RH1, era un motor que rendía a moitas revolucións. O taller de Boiro recomendábanos un motor VM de 130CV que se ía con moito do noso presuposto, o estaleiro do Freixo presupostounos un Solé de 100CV que entraba dentro das nosas posibilidades. Así, a finais de setembro, aceptábamos o presuposto e o galeón collía camiño do Freixo, remolcado por Tobío, directo a Abeijón Hermanos. A primeira fase do proxecto remataba o 31 de outubro e para daquela o motor tiña que estar totalmente instalado.
O motoraso Solé de 100 CV e 6 cilindros a 2500 rpm.
Aproveitando a estancia no varadoiro do RH1 fomos pintando nel, aquelo que contábamos que fose cor óso era definitivamente branco, así que o Ferreiro voltou facer outro cambio de pintura e acadouse ese ton crema que desexábamos, ó final só acertáramos co marrón que escollemos nunha carreira no varadoiro de Muros. Mentres nós íamos dando unha man de pintura ó casco ou encintando o trancanil, os operarios do estaleiro ían preparando a instalación do motor. Así, houbo de prepararse un oco no codaste que permita a extracción o eixo para a súa revisión sen ter que movelo motor, reforzouse a zona con unhas pletinas de aceiro ó tempo que ían preparando e instalando os ferros do temón.
No estaleiro Abeijón Hnos. no Freixo.
A instalación do motor requiría tamén que se instalasen os depósitos do gasoil, se non de onde ía comer o Solé, así que se recuperaron dous depósitos de aceiro que se instalaron na cabina do motor. Tamén foi recuperada de outro barco a bucina, unha impresionante peza de bronce que aínda ten moitos anos de servicio por diante.
Unha vez que o barco foi a auga confirmouse o que todos supoñiamos que ía pasar, a hélice non quedaba cuberta de auga, así que en Abeijón lastraron o RH1 con uns 3000 quilos de area, agora si, o galeón volvía navegar polos seus propios medios. Ós poucos días o RH1 collía de novo camiño para Muros, pero esta vez xa sen axuda.
Aínda estando no Freixo, varado na praia ó lado de Abeijón, o RH1 recibiu unha visita moi importante, Ramón o veleiro, estivo a primeiros de decembro medindo o galeón, tiñamos que comezar a traballar nas seguintes fases. Pendente dos retoques finais, o deseño das velas danos uns cen metros cadrados, repartidos nunha maior de 62/64 metros cadrados e dous foques de 18/19 metros cadrados. Todo soportado nun pao duns 14,5 metros.
Dende que o RH1 estaba na Illa de Arousa estábamos a buscar un pao para el, e a tarefa non era doada, en verbas de Manolo Mougan “Tódalas árbores dende abaixo parecen dereitiñas, pero unha vez que están abaixo…..”, pero desta vez a sorte íanos acompañar.
O mar que moitas veces é xeneroso trouxo un pao precioso, longo (uns 17metros) dereito (como xa está deitado xa sabemos que o é), pero sobre todo barato. Ó final, o mastro do RH1 será de madeira tropical traída á costa por un temporal, este madeiro foi recollido por un veciño de Tal co que se chegou a un acordo para comprarllo. O mastro trasladouse o día 9 de xaneiro de Muros á Abelleira, para poder levalo ó galpón de Joaquín onde se irá traballando. Levouse a remolque do RH1 e xa no peirao de Sorribos subirono a terra entre Veran, o Ferreiro, Gelito e seu irmán e Pepe, axudados co tractor.
Levounos un tempo decidir cal ía selo diámetro do mastro, preguntámoslle a todo o que nos quixo escoitar, e as medidas que nos ían dando eran un tanto dispares, así que preguntamos en Gestenaval, e Guillermo Gefaell tirando de libros antigos atopou para nos unha táboa de deseño de mastros de madeira, que confirmaba a idea que tiñamos e ó final o mastro terá uns 25cm de diámetro na base e irase afinando.
Creo que dende antes de que o galeón collese camiño para Muros Brea xa andaba pensando en pintalo, así nada máis chegar comezouse a buscar sitio para realizalo traballo, pero a discusión xurdiu á hora de elixila cor.
O Fininho quería negro, o Ferreiro azul, eu dicía branco(por barato)…, pero pensando que a cor era o que primeiro ía identificalo barco, había que buscar algo un pouco orixinal, e comezamos a repasar, negro xa son o Rei do Mar, o Nuevo Jorita, o Ría de Ferrol, adeus á cor do Fininho. Azul son o Vieta, o Sanxenxo e o Cortegada, adeus á cor do Ferreiro. O Silma, o Nuevo Sofía e o Adelino Manuel son brancos, e por riba a pintura branca só costa un euro menos o quilo que a pintura de cor, adeus ó branco. O Luísa e o Punta Pragueira son verdes. ¡¡¡Arrédemo, menos mal que hai poucos galeóns!!!. Despois de moitas probas, incluso simulacións informáticas, a cor definitiva ía ser un crema ou óso, algo así como o hidria (con ese non nos ía confundir ninguén, aínda que só fose pola cheminea), a cuberta ía ser cor óxido e as casetas e regala marrón.
Probas con fotoxop.
A tarde do venres 10 o RH1 subía ó varadoiro de BAFOR en Muros, e dende Laxeiras, entrando en Muros, xa se vía e resaltaba a súa cor “minio”.
A tarde do sábado 11 tiña que falar co Ferreiro e quedamos onde o barco xa que el quedara con Brea alí, cando andábamos falando na cuberta do barco sorpréndenos Brea dándonos cadansúa trencha e póndonos a rascar tódalas xuntas de brea da cuberta mentres el ía estopando os bances das amuras (aquelas que fixeran auga durante todo o traslado). Aínda votamos un bo anaco no traballo, Brea subía á cuberta de cando en cando para ver como se nos daba o oficio de calafates e corrixirnos a forma de collela trencha. O problema foi que co vento que facía a brea que íamos recortando ía escapando e pegábase a outro sitio, así e todo démoslle un avance.
Esa popa.
Dende o luns seguinte un grupo de membros da AVV dedicouse a pintar de minio todo o RH1, déronlle dúas capas a todo, pero antes remataron o traballo que o Ferreiro e máis eu comezáramos o sábado. Foron traballando no galeón, en diversas tandas, segundo a dispoñibilidade de cada un: Antón, Pepe, Ramón , Brea, Manolo de París, Pin e Bertulo.
Eses días aproveitando que un dos veciños de varadoiro, un fermoso iate, tiña unha cor moi similar á que buscábamos e armados coa carta de cor Ramón e o resto da “cuadrilla de entresemana” decidiron que a cor que máis se parecía era a óso, e encargárona.
Pepe co rodillo.
Con estes antecedentes o Ferreiro cítanos para pintar, o sábado día18 as tres e media, alí nos plantamos “a cuadrilla do fin de semana”, armados de buzos gorras e roupa de traballo, a primeira sorpresa foi atopar o varadoiro pechado, alá tivemos que facer algún equilibrio para ir adiantando traballo mentres non nos abrían, por riba a pintura non chegaba ata as catro, ben, fomos preparando un adamio e as ferramentas de traballo.
Pepe Gotera e Otilio.
A segunda sorpresa foi cando abrímola pintura, non se parecía en nada á da etiqueta, era claramente “branco”, como fora encargada á fábrica pouca discusión había, ademais o traballo había que facelo. Así que alá nos puxemos a pintar. Ó pouco rato chegou un dos responsables do varadoiro para abrirnos a porta, o que nos permitiu meter o coche do Ferreiro dentro para ir oíndo o que facía Mosquera na Vuelta, mentres uns íamos pintando dende abaixo, outros dende arriba ían dándolle ós remates da regala e trancanil e Brea ía enmasillando as xuntas dos bances das amuras.
Mentres estábamos pintando Ramón foi buscalo resto da pintura e ó pouco xa estábamos traballando na amurada, o Ferreiro, Brea e máis eu tirados pola cuberta para chegar á todos os recunchos, outros dous Juan Antonio e Álvaro ocupábanse das brazolas e Pepe e Eduardo ían pintando os cuarteles. Tardamos máis con esta parte que en pintar todo o casco.
Inda que parece branco, é cor óso.
Á hora de pintala cuberta chegou a terceira sorpresa, a pintura que tiña que ser vermello óxido antideslizante, non era tal, e era pintura sintética naval color bermellón. Cando Juan Antonio e Álvaro comezaron a facelos recortes dos barraganetes comezaron tamén os comentarios sobre a elección da cor xa que o vermello aquel era máis apropiado para a moqueta dunha igrexa que para a cuberta do galeón, ó final Ramón agarrou o bote que quedaba e toda vez comprobado que non era o que se pedira cambiouno, na segunda man corrixirase.
¡Que bodito!
Pasadas xa as sete e cando estábamos cos últimos remates chegou o Fininho, que non puidera vir antes, a tirarnos unhas fotos en plena faena, para deixar constancia da tarea.
Brea cos retoques.
Máis de tres horas despois de comezar e con sete persoas traballando enriba do barco o RH1 tiña a súa primeira man de pintura dada, esperamos que o xoves cando a “cuadrilla de entresemana” de a segunda man a cor óso se comece a parecer á da carta de cores e non sexa tan branca, e que sexan un pouco condescendentes coa “cuadrilla do fin de semana” non falen moi mal de nos e que con un pouquiño de lixa consigan corrixir uns cantos “chorretóns” que as nosas mans inexpertas, aínda que voluntariosas, deixaron ó longo do casco.
O que habían de ser varias entradas neste blogue acábanse convertendo nunha soa pola precipitación dos acontecementos, aínda que tamén as vacacións foron responsábeis de certa lentitude á hora de ir actualizando o blogue.
O día 18 de xullo visitábamos o estaleiro de Mougán para comprobar o estado das obras, alí puidemos ver como o galeón xa estaba practicamente rematado, faltaba só darlle minio á cuberta, así, esperabamos que o barco fose á auga a inchar esa mesma semana, incluso era posible que asistise á concentración de galeóns que organizaban os nosos amigos da Rabandeira en Vilanova o que, ó fin, non foi posible, o galeón aínda tardou uns días en ir ó mar.
Entre tanto, todos os membros da asociación afanábanse en ir ultimando a Abelleira Mariñeira 2010, moito traballo, relatado explendidamente polo Fininho. Mentres estábamos en plena festa avisáronnos de que o galeón xa volvera ó seu sito, ó mar da Arousa, con tanto traballo non demos acudido ó evento, que realmente merecía que se lle dese algo máis de solemnidade, pero foi calado, sinxelo e efectivo.
Coas miñas vacacións xa comezadas, o 6 de agosto fun de turista coa familia á Illa de Arousa, e logo de dedicarlle un tempo á gastronomía fomos ver o RH1 que estaba na praia de Riasón, con unha estampa espectacular. Chamoume a atención ver como os bances das amuras estaban bastante abertos, e pensei que tal e como estaba lle ía custar bastante inchar, xa que só lle chegaba a auga nas mareas cheas.
Ós poucos días vímolo na TVG cambiado de lugar e como testemuña de privilexio da botadura do Cortegada.
Xa Brea comezaba a pensar no traslado, e no importante que era pintar o barco canto antes. O Ferreiro decidiu aprazar esas decisións para despois do fin de semana do 21, xa que tiñamos comprometida a nosa presencia en Combarro coa buceta.
O galeón nos mortos da Dorna.
O día 24 o Ferreiro, Brea, Manolo de París e Venancio de Muros viaxan á Illa para comprobalo estado do RH1. O barco estaba ben inchado, xa collía pouca auga pola obra viva, pero a súa ubicación na Illa complicaba o traslado, xa que se dependía das mareas. Valorando as distintas posibilidades para a realización do traslado deciden que era mellor movelo barco a algún punto no que non se dependese da marea, así tentan contactar con Luís da Rabandeira, que nesta ocasión non puido axudalos, logo tentan contactar con Uxío da ACD Dorna, sorprendentemente conseguen falar con el, e ó final a planeadora da ACD Dorna, con Parada ós mandos, move o RH1 cara os mortos das embarcacións grandes da ACD Dorna que estaban libres.
Ese mesmo día comezan a xestalo traslado do galeón, repasando as condicións meteorolóxicas, só quedaba a posibilidade de trasladalo o día 25, xa que previsiblemente as condicións empeorarían nos seguintes días, ante a posibilidade de esperar ou a de actuar, tomouse a decisión de “tirar para diante”.
Contactan de novo con Luís, que esta vez si, ten a posibilidade de axudarnos no remolque ó día seguinte. Contactan con Juan para que nos axude co seu barco e así repartilo camiño entre os dous.
Quin e Brea preparando para sair.
Esa noite chámame o Ferreiro a eso das dez para ver si estaba disposto a participar no segundo traslado do RH1, a casualidade quixo que o día 25, para o que se programa o traslado, sexa o meu cumpreanos, vaia regalo, pasar a tarde no barco. Non contesto inmediatamente, pénsomo ben e de paso comprobo as prediccións meteorolóxicas, como me pedira o Ferreiro. Ó cabo duns corenta minutos chamo o Ferreiro para dicirlle que as previsións parecen boas para a aventura e que eu me apuntaba (como non). Nunca mirei e remirei tantas previsións na miña vida, de feito o primeiro que fixen ó erguerme o mércores foi mirar de novo tódalas páxinas meteorolóxicas que coñezo, incluídas algunhas que nunca uso. A eso das 11 da mañá chámame o Ferreiro ca intención de adiantala saída que tiñamos prevista para eso da unha da tarde, ó final arrancamos sobre as doce e cuarto, o Ferreiro, Brea, Manolo de París e eu mesmo cara a Illa, a aventura do traslado xa comezara.
A eso das dúas chegamos á Illa e dende a ponte temos a oportunidade de ver fondeados o RH1 o Rei do Mar e na praia de Riasón o Cortegada. Quedamos con Luís e cargamos as nosas cousas no María Cristina. Logo de comer, a eso das tres e media, embarcamos para dirixirnos ó Bao, alí amarrábamos o RH1 ó costado do bateeiro de Luís e toda vez que Brea comprobou que a auga que había abordo era a mesma que o día antes, poñiamos rumbo á ponte da illa, había que facelo camiño máis curto posible, uns minutos por riba das catro da tarde pasábamos baixo a ponte. A Arousa despedíanos cun día de sol.
O primeiro que fixemos unha vez en marcha, foi ir comprobando si había novas entradas de auga, e como era de esperar a obra viva aguantaba perfectamente, pero o banceado da amura de babor facía bastante auga, e a cantidade de auga aumentaba coa velocidade, Brea baixa ó rancho e comproba a vía, ía armado coa navalla e un anaco de trapo, pero finalmente decide deixalo así e pediulle a Luís que minorara un pouco a marcha, xa que así entraba algo menos de auga.
Brea amarrando o galeón.
Era hora de comprobalo funcionamento da bomba de achique. Para a ocasión, levábamos abordo un xerador e unha bomba de achique, que xa estreáramos preparando a Abelleira Mariñeira, instalamos o xerador entre as dúas casetas, deixando libres as tomas, o arranque e o desconectador. Para poder baixar e subir comodamente á bodega Brea puxo un dos cuarteis a modo de rampa, non era como unha escada, pero menos era nada. Puxemos a bomba na bodega e comezamos a achicar. Luís insistía que era pouca auga, pero nos preferíamos saber que eramos que de achicar, aínda que logo apagásemos o equipo, a bomba comezou a achicar e logo dun anaco a cantidade de auga no interior diminuíu considerablemente, ata o punto de ter que apagar o xerador porque a bomba non aspiraba. O lado malo desa operación foi que o escape do xerador quedou xusto na altura das tapas da caseta do motor, facéndolle un bo “negrón”, e non nos demos conta case ata chegar.
A viaxe seguía sen máis incidentes, Brea falando con Luís na ponte do bateeiro, eu tirando algunhas fotos, aproveitando para facer algunha chamada de teléfono, pero sobre todo sentado na popa do RH1 disfrutando do regalo de cumpreanos.
Cando xa nos acercábamos o carreiro de Sagres recibimos a chamada do Fininho que viña ó noso encontro, o mar estaba bastante duro e vendo que xa polo lado arousán da Barbanza o mar tamén comezaba a estar algo levantado Brea e Luís decidiron que era hora de deixar de ir ó costado do bateeiro e mentres eu carrexaba as nosas cousas do María Cristina ó RH1, Brea e Luís preparaban a manobra do remolque. En un momento estábamos soltos, só suxeitos ó María Cristina por un cabo. Coas presas quedounos un madeiro que preparara Brea para colocar un remo a modo de temón, así que tivemos que apañarnos con un cabo amarrado ó remo e a unha cornamusa, o RH1 gobernábase case só, tanto, que ó pouco rato Brea deixou o remo xa que o galeón ía dereitiño, e sentouse canda mín.
Remolcados do Playa de Bornalle.
Mentres nos adentrábamos no carreiro decidimos facer outra tanda de achicado, pero a bomba negouse a funcionar, a auga seguía subindo, eu fixérame a promesa de non preocuparme ata que a auga chegase a sobrequilla. Cando xa íamos fartos de probar, subimos a bomba a cuberta e afrouxamos unha torca que parecía unha válvula, o baixar de novo a bomba comezou a traballar e o nivel da auga baixou de novo, agora Brea sorría e ía moito máis tranquilo. O pouco volvemos a apagar a bomba.
Xa chegando ó final do carreiro o mar ía sendo algo máis incómodo e albiscamos o Playa de Bornalle achegándose a nos, ó pouco rato comezamos a manobra de cambio de remolque, sen problemas en uns minutos xa cambiáramos de remolcador e camiñabamos a moi bo ritmo. Luís seguiunos un anaco, chamámolo, despedímonos e agradecémoslle o traballo, aínda que sabemos que non hai agradecemento que compense favores coma estes.
A velocidade aumentou considerablemente, o Playa de Bornalle levábanos a máis de oito nós camiño do faro de Corrubedo, de repente fai unha virada brusca, nos non entendíamos nada, resultou que unha pequena variación respecto o rumbo da ida fixo que pasásemos perigosamente cerca dun baixo.
Traxecto do galeón.
Coa velocidade alta e os cabeceos que nos producía o mar de fondo a auga entraba moito máis e decidimos que había que volver prender a bomba, pero a condenada non quixo arrancar, nin dun xeito nin de outro, toleamos con ela, bodega abaixo, bodega arriba, e todo pola nosa improvisada rampa, ó día seguinte noteino ben. Pero non houbo de que, a bomba non funcionou máis. Visto que a auga xa subía dos calzos do motor e íase acumulando na cámara de popa, decidimos chamar ó Fininho a ver si no Playa de Bornalle tiñan algunha bomba, resultou que si, así que era hora de achegarse ó noso remolcador. A manobra foi a máis delicada de todo o traslado, xa entrando na Ría de Muros, o mar de fondo complicaba o asunto e a bomba non era precisamente lixeira, o botalón pasou u par de veces por riba da popa do bateeiro, si o mar nola xoga nese momento poderíamos telo partilo, pero non houbo problema. Conectamos a nova bomba ó xerador e Brea púxoa na cámara do motor, eso si que era achicar, o chorro de auga foi celebrado ata no noso remolcador.
Atracados xa en Muros.
A partires dese momento Brea ía xa moito mais relaxado, e disfrutamos dun paseo a alta velocidade ata Muros, cada rato conectábamos a bomba e baixábamos o nivel da auga no interior, que no peor momento chegou á altura dos palmexares, a uns tranquilizantes catro dedos do nivel que eu me marcara.
Había moita expectación.
A eso das oito e media enfilábamos o porto de Muros, era o momento de soltalo cabo de remolque e colocarnos abarloados ó costado do bateeiro, o Fininho subiu abordo do RH1 coa cámara de vídeo e comentándonos o complicado que tiveran o mar na viaxe de ida, toda a maquinaria de cuberta do Playa de Bornalle estaba trincada, por mor do mar de fondo.
Así abarloados entrábamos na dársena de Muros onde nos estaban esperando varios dos membros da asociación de veciños, e o Ferreiro e Manolo de París que volveran por terra e que nos traían uns neumáticos para defender ó RH1 da pedra do peirao. Tan pronto nos arrimamos á pedra subiu Beiro abordo para botarnos unha man coas amarras e antes das nove xa estaba o galeón na súa nova casa.
Dende estas liñas debemos darlle o noso agradecemento a todos os que co seu esforzo e traballo fixeron posible este traslado, Luís, Juan, Toto, Javier, Uxío, Salvador e Parada.
Os primeiros en chegar foron os irlandeses de Cork, viñan nunha furgoneta cun remolque no que traían os dous currachs. Era xoves pola tarde e atopáronnos na carballeira, no medio do choio. Despois de montaren as tendas e daren un raite ata a praia, levámolos para cear a Sorribos, no local social. Como bos anfitrións estabamos obrigados a deixar un sabor de boca inesquecible, así que alguén apañou uns berberechos en Liñares, o clásico “puñadiño para o arrós”, que logo a man experta de Bartolo converteu nun prato verdadeiramente saboroso. Pero sempre cómpre ter un plan B e, non fora ser o demo , a arma secreta para conquistar os convidados agardaba no conxelador dentro dunha garrafa. Como non podía ser doutro xeito, o licor café levounos dereitiños á fase “cánticos regionales”, que polo que se ve debe ser unha afición universal, pois o canto da Rianxeira agradou visiblemente aos nosos hóspedes. O bo ambiente desta especie de previa, que incluso disipou os temores a posibles dificultades comunicativas, encheunos de bos presaxios para a festa. Como curiosidade diremos tamén que, ao outro día, tras probar algún prato máis, esta vez da man do Nuño, os irlandeses pedíronnos que cando os vaiamos visitar levemos o cociñeiro connosco. E deste xeito entramos na primeira xornada da Abelleira Mariñeira 2010.
O equipo organizativo.Click na foto para ampliar.
O venres á tarde foron aparecendo as primeiras embarcacións sobre a area de Ventín. Primeiro os currachs e mais dúas dornas da Arousa , que tamén chegaran en remolque; máis tarde apareceu navegando, e por sorpresa, o balandro noiés Joaquín Vieta. Dicimos por sorpresa porque, a pesar de figurar na programación, uns días antes avisaran de que lles ía ser imposible acudir. Fose como fose, finalmente alí o estaba, e non cabe senón agradecerlle á tripulación a súa presenza, pois está claro que un precioso barco coma este enriquece moito a festa. Mentres, na carballeira, comezaban a alumear as brasas e os voluntarios bulían baixo a carpa, preparando mesa e mantel para preto de duascentas persoas. Churrasco á parte , o centro neurálxico da cociña estaba en Sorribos, onde se gardaban os alimentos e xa se preparaba parte do xantar do día seguinte. Con certo atraso sobre a hora prevista comezou esta primeira cea, aínda que a verdade é que nin aos músicos pareceu importarlles. Quedárase unha moi boa noite, despois de que nas primeiras horas se levantara un vento que por momentos nos fixo temer pola carpa. Logo da cea, a relaxación (que non apatía) dos asistentes obrigou á Banda da Balbina a empregarse duro para levantalos dos seus asentos. Tras deles deseguida entraron a saco os Terbutalina, que conseguiran atraer á festa a un bo número de xente nova seguidora do grupo. Por desgraza un problema no equipo obrigou a suspender o concerto cando a cousa se ía quecendo. Conscientes de que o forte estaba por chegar, a xente foise retirando á hora que a prudencia de cadaquén lle aconsellaba.
Os currachs irlandeses.Click na foto para ampliar.
O sábado á mañá as dornas e as bucetas xa saíron navegar. A catraia portuguesa Baltazar tiña que vir por terra desde Muros, debido ao forte vento norte. E é que este foi un dos factores que máis determinou as festas deste ano. Así como un espléndido sol nos propiciaba unha perfecta xornada de praia, o exceso de vento condicionou as actividades mariñeiras e incluso o número de barcos que finalmente puideron participar. Mais iso é algo co que hai que contar nun encontro deste tipo, o vento pode xogarcha, por exceso ou por defecto, así que non paga a pena lamentarse e máis vale tirar para diante co que hai. A media mañá chama Suso , dos Lajareu por Barlovento de Ribeira, e cóntanos que de alá saíron cinco dornas pero que á altura de Corrubedo catro tiveron que dar volta. O afouto patrón da dorna que chegou confesaríanos máis tarde que el o único momento en que temeu foi cando fronte a Monte Louro, a varias horas aínda de Ventín, vía como se lle acababan as cervexas. Non acabaron aquí as incidencias , propias por outra parte de calquera xornada de navegación tradicional. Mais ou menos á hora en que nos avisan de Ribeira, desde a praia estamos vendo como a buceta Mar de Muros pasa apuros para chegar desde a vila. Na lancha de apoio levamos ata a Mar de Muros a Uxío da Arousa para que lles bote unha man. A Ostreira, que tamén saíra desde Muros e con Beiro ao leme, consegue non sen traballos chegar ata Ventín. Despois deste duro inicio de xornada, ás tripulacións préstalles máis ca a ninguén un bo xantar con salpicón de marisco e lombo de porco. Tras da extensa sobremesa a xente comezou a baixar cara á praia, onde as tripulacións con máis mono de vela xa levaban un cacho enredando co vento e as ondas. O tempo continuaba igual, con sol e vento a fartar, polo que se confirmou a suspensión das regatas a vela. Non obstante a navegación libre si se podía realizar, e a ateigada praia de Ventín non tardou en contemplar un litoral inzado de pequenas velas que cheas de vento corricaban de aquí para alá.
O balandro Joaquín Vieta de Noia.
Avanzada a tarde chegou a hora das regatas a remos. Na de dornas venceu a intrépida Jloria, de Lajareu, e na de bucetas conseguiu o triunfo a embarcación local. Así e todo cómpre dicir que en todos os casos as tripulacións eran mixtas, formadas un pouco ao acaso, algo que quedou máis patente cando na última quenda se enfrontaron os dous currachs, ambos con tripulación galego-irlandesa enrolada para a ocasión.
A nosa buceta.
En rematando as regatas a organización xa se puxo a preparar a cea, para a que os asistente foron bastante máis puntuais ca no día antes. Pouco traballo tivo o trío encargado de facernos bailar o sábado. Ao pouco de comezaren pedíuselles que parasen un intre para realizar a entrega de premios e os agasallos a todas as tripulacións asistentes. Isto permitiunos entre outras cousas volver contemplar sobre as táboas as dotes de showman do Nuño, quen dirixiu a entrega coa mesma soltura e chispa coa que fai unha paella. Sen dúbida o trofeo máis valorado foi a garrafa de licor café coa que se obsequiu aos irlandeses. En agradecemento, varios deles, armados con bouzuki, bodhram e thin whistle, tomaron o escenario nunha acción digamos que “medio improvisada”, mentres os outros se distribuían entre o público, dispostos a facernos vencer o sentido do ridículo para poñernos a bailar ao xeito tradicional irlandés. Non tardaron en unirse as gaitas e as gorxas da máis festeira tropa que teñamos o pracer de coñecer. A xente da Arousa foi coma sempre unha garantía. Todo isto, que podería parecer unha anécdota, no fondo revela o verdadeiro espírito dos encontros. Non hai protagonistas e espectadores, cadaquén pode estar dunha ou doutra banda segundo lle apeteza en cada intre. Non fai falta ter carné de nada, aínda que si experiencia, e de súpeto o músico é espectador, o mariñeiro músico e o cociñeiro, presentador.
Tono Formoso.
Agradecementos: Concello de Muros, Protección Civil Muros, Xacobeo 2010, F.G.C.M.F., as empresas patrocinadoras, tódalas asociacións participantes e como non, a xente de Abelleira que colaborou para que todo saise ben.
O Galeón de Abelleira 
