Crónica Abelleira Mariñeira 2010.

Os primeiros en chegar foron os irlandeses de Cork, viñan nunha furgoneta cun remolque no que traían os dous currachs. Era xoves pola tarde e atopáronnos na carballeira, no medio do choio. Despois de montaren as tendas e daren un raite ata a praia, levámolos para cear a Sorribos, no local social. Como bos anfitrións estabamos obrigados a deixar un sabor de boca inesquecible, así que alguén apañou uns berberechos en Liñares, o clásico “puñadiño para o arrós”, que logo a man experta de Bartolo converteu nun prato verdadeiramente saboroso. Pero sempre cómpre ter un plan B e, non fora ser o demo , a arma secreta para conquistar os convidados agardaba no conxelador dentro dunha garrafa. Como non podía ser doutro xeito, o licor café levounos dereitiños á fase “cánticos regionales”, que polo que se ve debe ser unha afición universal, pois o canto da Rianxeira agradou visiblemente aos nosos hóspedes. O bo ambiente desta especie de previa, que incluso disipou os temores a posibles dificultades comunicativas, encheunos de bos presaxios para a festa. Como curiosidade diremos tamén que, ao outro día, tras probar algún prato máis, esta vez da man do Nuño, os irlandeses pedíronnos que cando os vaiamos visitar levemos o cociñeiro connosco. E deste xeito entramos na primeira xornada da Abelleira Mariñeira 2010.

O equipo organizativo.Click na foto para ampliar.

O venres á tarde foron aparecendo as primeiras embarcacións sobre a area de Ventín. Primeiro os currachs e mais dúas dornas da Arousa , que tamén chegaran en remolque; máis tarde apareceu navegando, e por sorpresa, o balandro noiés Joaquín Vieta. Dicimos por sorpresa porque, a pesar de figurar na programación, uns días antes avisaran de que lles ía ser imposible acudir. Fose como fose, finalmente alí o estaba, e non cabe senón agradecerlle á tripulación a súa presenza, pois está claro que un precioso barco coma este enriquece moito a festa. Mentres, na carballeira, comezaban a alumear as brasas e os voluntarios bulían baixo a carpa, preparando mesa e mantel para preto de duascentas persoas. Churrasco á parte , o centro neurálxico da cociña estaba en Sorribos, onde se gardaban os alimentos e xa se preparaba parte do xantar do día seguinte. Con certo atraso sobre a hora prevista comezou esta primeira cea, aínda que a verdade é que nin aos músicos pareceu importarlles. Quedárase unha moi boa noite, despois de que nas primeiras horas se levantara un vento que por momentos nos fixo temer pola carpa. Logo da cea, a relaxación (que non apatía) dos asistentes obrigou á Banda da Balbina a empregarse duro para levantalos dos seus asentos. Tras deles deseguida entraron a saco os Terbutalina, que conseguiran atraer á festa a un bo número de xente nova seguidora do grupo. Por desgraza un problema no equipo obrigou a suspender o concerto cando a cousa se ía quecendo. Conscientes de que o forte estaba por chegar, a xente foise retirando á hora que a prudencia de cadaquén lle aconsellaba.

Os currachs irlandeses.Click na foto para ampliar.

O sábado á mañá as dornas e as bucetas xa saíron navegar. A catraia portuguesa Baltazar tiña que vir por terra desde Muros, debido ao forte vento norte. E é que este foi un dos factores que máis determinou as festas deste ano. Así como un espléndido sol nos propiciaba unha perfecta xornada de praia, o exceso de vento condicionou as actividades mariñeiras e incluso o número de barcos que finalmente puideron participar. Mais iso é algo co que hai que contar nun encontro deste tipo, o vento pode xogarcha, por exceso ou por defecto, así que non paga a pena lamentarse e máis vale tirar para diante co que hai. A media mañá chama Suso , dos Lajareu por Barlovento de Ribeira, e cóntanos que de alá saíron cinco dornas pero que á altura de Corrubedo catro tiveron que dar volta. O afouto patrón da dorna que chegou confesaríanos máis tarde que el o único momento en que temeu foi cando fronte a Monte Louro, a varias horas aínda de Ventín, vía como se lle acababan as cervexas. Non acabaron aquí as incidencias , propias por outra parte de calquera xornada de navegación tradicional. Mais ou menos á hora en que nos avisan de Ribeira, desde a praia estamos vendo como a buceta Mar de Muros pasa apuros para chegar desde a vila. Na lancha de apoio levamos ata a Mar de Muros a Uxío da Arousa para que lles bote unha man. A Ostreira, que tamén saíra desde Muros e con Beiro ao leme, consegue non sen traballos chegar ata Ventín. Despois deste duro inicio de xornada, ás tripulacións préstalles máis ca a ninguén un bo xantar con salpicón de marisco e lombo de porco. Tras da extensa sobremesa a xente comezou a baixar cara á praia, onde as tripulacións con máis mono de vela xa levaban un cacho enredando co vento e as ondas. O tempo continuaba igual, con sol e vento a fartar, polo que se confirmou a suspensión das regatas a vela. Non obstante a navegación libre si se podía realizar, e a ateigada praia de Ventín non tardou en contemplar un litoral inzado de pequenas velas que cheas de vento corricaban de aquí para alá.

O balandro Joaquín Vieta de Noia.

Avanzada a tarde chegou a hora das regatas a remos. Na de dornas venceu a intrépida Jloria, de Lajareu, e na de bucetas conseguiu o triunfo a embarcación local. Así e todo cómpre dicir que en todos os casos as tripulacións eran mixtas, formadas un pouco ao acaso, algo que quedou máis patente cando na última quenda se enfrontaron os dous currachs, ambos con tripulación galego-irlandesa enrolada para a ocasión.

A nosa buceta.

En rematando as regatas a organización xa se puxo a preparar a cea, para a que os asistente foron bastante máis puntuais ca no día antes. Pouco traballo tivo o trío encargado de facernos bailar o sábado. Ao pouco de comezaren pedíuselles que parasen un intre para realizar a entrega de premios e os agasallos a todas as tripulacións asistentes. Isto permitiunos entre outras cousas volver contemplar sobre as táboas as dotes de showman do Nuño, quen dirixiu a entrega coa mesma soltura e chispa coa que fai unha paella. Sen dúbida o trofeo máis valorado foi a garrafa de licor café coa que se obsequiu aos irlandeses. En agradecemento, varios deles, armados con bouzuki, bodhram e thin whistle, tomaron o escenario nunha acción digamos que “medio improvisada”, mentres os outros se distribuían entre o público, dispostos a facernos vencer o sentido do ridículo para poñernos a bailar ao xeito tradicional irlandés. Non tardaron en unirse as gaitas e as gorxas da máis festeira tropa que teñamos o pracer de coñecer. A xente da Arousa foi coma sempre unha garantía. Todo isto, que podería parecer unha anécdota, no fondo revela o verdadeiro espírito dos encontros. Non hai protagonistas e espectadores, cadaquén pode estar dunha ou doutra banda segundo lle apeteza en cada intre. Non fai falta ter carné de nada, aínda que si experiencia, e de súpeto o músico é espectador, o mariñeiro músico e o cociñeiro, presentador.

Tono Formoso.

Agradecementos: Concello de Muros, Protección Civil Muros, Xacobeo 2010, F.G.C.M.F., as empresas patrocinadoras, tódalas asociacións participantes e como non, a xente de Abelleira que colaborou para que todo saise ben.

Fotos da Festa.

Montaxe de video coas fotos da festa.

Read Full Post »

Crónica da Presentación do Proxecto.

Despois de que os teléfonos chegaran mesmo a botar fume, por fin chegou o día da Presentación.

O punto de encontro foi no Bar Hórreo de Abelleira á unha do mediodía. Sobre a unha e media estabamos boa parte dos membros do Grupo de Traballo do Galeón da Asociación de Veciños “A Ostreira” dispostos en comité de benvida, para atender a Víctor, Luís e Jesús. Outros membros do Grupo acompañados de voluntarios e voluntarias da asociación xa levaban un bo anaco preparando a carpa no exterior e o salón de actos do Local Social de Sorribos

Unha cervexa fresca e unha tapa de orella foron boas compañeiras da pertinente presentación  e primeira toma de contacto nunha xornada que desexabamos proveitosa para a Cultura Marítima.

O Grupo convidou aos conferenciantes a un xantar en Serres, concretamente no Restaurante Marbella de Boa Vista, topónimo acaído que non precisa maior explicación sentados na terraza cuberta do restaurante. O pano de fondo da figura familiar de Montelouro, os restos dunha antiga salgadeira nun primeiro plano e a vista que continúa ata as salgadeiras e porto de Anido, ata Muros descansando dos ventos e o conxunto da boca da Ría. En definitiva unha atalaia desde a que contemplar toda a riqueza patrimonial desta parte da nosa Ría, e na que establecemos conxuntamente finalmente todas as pautas que ían definir o acto de presentación.

Sobre as catro, e coas tarefas de cadaquén establecidas en función da claridade da mensaxe que queriamos transmitir, levantamos da mesa e directos para o Peirao de Abelleira.

Chegamos a Sorribos e estaba todo perfectamente preparado, unicamente faltaba a xente. Comezaron a chegar veciñas e veciños de Abelleira, representantes das asociacións de cultura mariñeira da Ría; do Grupo de Cultura Mariñeira da Asociación Cultural “O Xeito” de Esteiro, da Asociación Mar de Muros, da Asociación Joaquín Vieta de Noia, de Xubimar (Asociación Muradana de Xubilados do Mar), e Manuel Caamaño do blog Homes de Pedra en Barcos de Pau.

Tamén chegaron os representantes políticos da administración municipal, provincial e autonómica que tiñan confirmado a súa asistencia así como a prensa escrita e audiovisual. Seguen a chegar veciñas e veciños de Abelleira e persoas interesadas na cultura marítima da contorna.

O acto estaba previsto para as cinco da tarde, e as cinco e cuarto pouco máis ou menos demos comezo á presentación nun salón de actos literalmente ateigado de persoas.

Rompeu o xeo O Ferreiro, Presidente da Asociación de Veciños “A Ostreira” cunha intervención na que fixo un repaso de todo o feito desde Abelleira no ámbito da cultura marítima centrándose principalmente na construción e botadura da buceta e do que significou o IX Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia celebrado en Muros, como precedentes do proxecto máis ambicioso de darlle vida a un Galeón das Rías e impulsar o coñecemento e a salvagarda do inmenso tesouro que representa o patrimonio marítimo no seu conxunto. Incidiu tamén na necesidade de Abelleira de contar con mellores instalacións portuarias para a xente do mar, chamando a atención sobre outras carencias da parroquia entre as que destacou a deficiente conexión a internet, impropia dos tempos actuais.

A respecto da cultura marítima e do proxecto do Galeón de Abelleira expuxo textualmente:

“a nosa intención, foi xuntar aquí a tres vértices dun triangulo, que esperemos que sexa amoroso:

-O promotor deste proxecto é a AVV a Ostreira, na que se encontran asociados mais do 80% dos veciños de Abelleira.

-As asociacións da cultura marítima, e fundamentalmente a súa Federación, que tanto nos axudaron coa buceta, e que esta xa a axudarnos co galeón, en especial José Luís, da Asociación Ravandeira, fundamental ata o de agora.

Esperamos facer un bo traballo e responder á confianza que puxestedes en nós.

-Para completar o triangulo, convocamos hoxe aquí, o derradeiro vértice, a administración, para explicarlle convintemente o proxecto, e pedirlle a súa axuda.”

Unha mostra clara da aposta polos plantexamentos colaborativos superadores do individualismo e a atomización, e unha chamada de atención ás administracións para que abandonen posicionamentos partidistas e respalden os proxectos que son froito dunha cidadanía unida.

A continuación presentouse o equipo de persoas que compón o Grupo de Traballo do Galeón de Abelleira da Asociación de Veciños “A Ostreira”, e que asume a responsabilidade de realizar todas as tarefas que axuden a impulsar a arribada a bo porto do proxecto:

José Antonio Rama (presidente da asociación), Xavier Veloso, Xaquín Fabeiro, Moncho Bouzas, Juan Verán, Tono León, Ramón Piñeiro, José Manuel Fernández, Manuel Tobío Tobío, Manuel Tobío Rivadeneira e Manuel Brea (mestre carpinteiro).

A quenda de palabra recaeu a continuación sobre Víctor Fernández, presidente da Federación Galega Pola Cultura Marítima e Fluvial. Invitou a todos os asistentes a dar un paseo pola beiramar e apreciar os elementos que compoñen o patrimonio marítimo; a propia paisaxe, casas e edificacións, o ecosistema mariño, as embarcacións, tamén as crenzas, as artes de pesca e os exvotos,… Transmitiu a amplitude da cultura marítima apoiándose no concepto elaborado polo expresidente da Federación, Dionisio Pereira.

A través dunha exposición amena e clara conseguiu compartir con todas as persoas reunidas no Local Social de Sorribos o amplo e valioso que realmente é, a pesar da súa aparente invisibilidade, o patrimonio marítimo e a necesidade da súa posta en valor como primeiro paso para o aproveitamento efectivo desta inmensa riqueza.

A continuación realizou a súa aportación Jesús Blanco, Profesor de Física da Escola de Enxeñería Técnica Industrial da Universidade de Vigo e autor da Guía de Embarcacións Tradicionais de Galicia, que tan útil está a resultar para a o enriquecemento do debate no que se sustenta a acción cultural do Grupo de Traballo.

Jesús realizou unha intervención na que puxo nun primeiro plano as características técnicas do Galeón das Rías, como tipoloxía resultado dunha hibridación da lancha do xeito, conxugada coas influencias da diversidade de embarcacións de transporte de mercadorías que abarca a area xeográfica comprendida entre o norte de Portugal e a cornixa cantábrica desde a alta idade media ata o século XX.

Ilustrou, apoiándose nunha combinación de fotografías históricas e outras actuais de galeóns recuperados ou construídos recentemente, a fasquía característica do Galeón.

Tamén a cuberta, aberta, corrida e sen bañeira de navegación. Defendeu a importancia da axeitada elección da arboradura na recuperación dun galeón como elemento de carácter esencial e non como un aspecto complementario ou accesorio, co que deixou aberta unha canle de debate necesario que terá que abordar o Grupo de Traballo e ao que está convidada toda a cultura marítima organizada por extensión.

Deixou de manifesto a representatividade do galeón do conxunto de embarcacións tradicionais, e a respecto do patrimonio marítimo e a cultura que o contextualiza. A aportación de Jesús foi fundamentalmente a de proporcionar e compartir unha visión en base a categorías teóricas sobre o galeón.

A intervención de Jesús complementouna Luís Iglesias, membro da Asociación Náutica Ravandeira e Patrón do Galeón “Nuevo Sofía”. Explicou cuestións concretas do proceso de recuperación no Nuevo Sofía e tamén a fórmula concreta de uso social que converte o seu barco nun tesouro, cunha longa estela de navegacións e polo tanto unha extensa traxectoria no exercicio de embaixador no mar da nosa cultura marítima. Luís explicitou e reiterou a envergadura do proxecto de recuperación do Galeón así como a súa inquebrantable vontade de colaboración. A aportación de Jesús foi principalmente fornecer, de consideracións de carácter práctico e desde a experiencia, un proxecto que bota a andar.

Pechou a quenda de intervencións explicativas do Proxecto do Galeón de Abelleira Xaquín Fabeiro, membro do Grupo de Traballo. Informou sobre a nova da que eramos coñecedores nas últimas horas de que o Galeón xa se atopaba na zona de traballo do Asteleiro Mougán da Illa de Arousa. Expuxo a última información que temos do proxecto de enxeñería encargado a Gestenaval, así como a concreción sobre o plano das instrucións que o grupo e o conxunto da asociación a través do debate democrático considerou pertinentes transmitir.

Expón asimesmo a elección sobre o modelo de cuberta que foi considerada máis adecuada e tamén a dimensión da embarcación con 12 metros de eslora por 3,90 metros de manga fóra de forros e 1 metro de puntal. O que permitirá a navegación con doce persoas entre os que, respetando a normativa ao respecto, tres serán membros da tripulación  e as restantes nove  prazas estarán dispoñibles para calquer dos usos  ós que está previsto destinar o barco. Indicou que o Grupo de Traballo ten carácter aberto e invitou a toda persoa interesada a integrarse e colaborar.

Comezou entón unha quenda de intervencións dos representantes políticos das administracións públicas, que foron convidados a participar na presentación coa finalidade de facelos partícipes dos aspectos que definen o Proxecto do Galeón de Abelleira. Todos eles, sen distinción de cor política, manifestaron publicamente o seu respaldo ao proxecto e a importancia que lle conceden á cultura marítima como factor de riqueza xerador de benestar social, o que consideramos especialmente importante na medida en que contamos con cargos electos das tres principais formacións políticas galegas, PPdeG, PSdeG e BNG.

Compartiron a xornada con nós:

-Caridad González Cerviño, Presidenta da Comisión de Cultura de Deputación Provincial de A Coruña.

-María Nava Castro, Directora Xeral do Comercio da Consellería de Economía e Industria.

-Rosa Quintana Carballo, Conselleira do Mar.

-Domingos Dosil Cubelo, Alcalde do Concello de Muros.

Chegamos así ata as sete da tarde aproximadamente e dado que estaba no seu punto a mexiloada, trasladamos o espírito de diálogo á carpa do exterior, na que se ben xa refrescara o tempo, estivemos comodamente dando boa conta das viandas e charlando.

Finalmente proxectouse íntegro o Vídeo da Botadura da Buceta, que foi o broche final dunha xornada que no Grupo de Traballo do Galeón xulgamos moi positivamente na medida en que o Proxecto do Galeón madurou e conseguimos ampliar e continuar tecendo complicidades e apoios para o Galeón de Abelleira e pola cultura marítima.

Eran perto das nove da noite e a xente seguía a bulir no Local Social de Sorribos, así que amigos e amigas a xornada foi completa, completa.

Moncho Bouzas.

Read Full Post »